خلاقیت در معماری

تعریف خلاقیت

خلاقیت فرایندی است که به واسطه‌ی آن قدرت تصور در جهان شکل می‌گیرد. خلاقیت به عنوان نوعی فرایند، به واقع یکی از ویژگی‌های عالم‌گیر و فرجامین است که شکل دهنده‌ی انجام و نهایت چیزها و واقعیت‌هاست. به یک معنی، خلاقیت مترادف با معنای «ماده‌ی آغازین¹» ارسطویی است، با این تفاوت که نه کنش‌پذیر است و نه پذیرا. خلاقیت ممکن است به صورت زمینه کاملا فعالی از تمامی چیزهایی که به وجود می‌آیند جلوه‌گر شود، که البته توصیف‌ناپذیر است. خلاقیت... مفهوم غایی والاترین کلیت است که برپایه واقعیت شکل می‌گیرد. خلاقیت می‌تواند در تمام زمینه‌های فعالیت بشری از جمله علم، فرهنگ و هنر، حضوری همیشگی داشته باشد. تمام عناصر فرهنگ - زبان، اسطوره، هنر، علم، تاریخ و مذهب در تکامل خلاقیت سهیم‌اند.

(تعریف فوق آمیزه‌ای از آثار گوتز(1978)، نوشته‌های وایتهد درباره آرای گوتز (1978) و نوشته‌های شخصی من)

در گذشته بعضی بر این اعتقاد بودند که ارائه تعریفی جامع و مانع از خلاقیت ناممکن است، چرا که جنبه‌های گوناگون آن در واقع تخصصی‌تر از آن چیزی است که به نظر می‌رسد. این دیدگاه که وایتهد آن را بیان کرده بود، شاید در زمره دلایلی باشد که بر اساس آن معماران خلاقیت را امری نیاموختنی می‌دانستند، البته این دیدگاه، عقیده غالب میان معماران نبوده است. حقیقت امر این است که بیشتر معماران خلاق تمایلی به گفتگو درباره فرایند خلاقه خود و یا آشکار کردن رموز آن نشان نمی‌دادند. اگرچه سکوت -که اغلب پوششی است بر نادانی و فقدان اصالت و هچنین نشانه تردید-امری شک برانگیز است، اما باید به سکوت این خلاقان واقعی احترام گذاشت. خلاقات بزرگ تنها زمانی سخن می‌گویند که آماده باشند، و معمولا هنگام سخن گفتن با بیانی موجز بسیار می‌گویند.

لوییس سولییوان از این سکوت متداول مستثنی بود. وی تنها معمار خلاق بزرگی‌ست که نوشته‌های روشنگر بسیاری را درباره شیوه شخصی خویش در خلاقیت تحت عنوان «دردهای کودکانه²» به جای گذاشته است. این کتاب سرشار از احساسات است و به گونه‌ای توأمان پندآموز و الهام بخش: ترکیبی از نظم و نثر که در آن این معمار بزرگ- و استاد مورد علاقه فرانک لوید³ رایت ثابت می‌کند که شخصیت حساس، احساساتی، تأثیر پذیر و در یک کلام انسانی، شاید لازمه به وجود آوردن یک اثر معماری سترگ، قدرتمند و دارای ساخت مناسب باشد. منابع مکتوب مرتبط با خلاقیت معماری، که خود همواره کمیاب بوده است، اشارات کمی به آثار روشنگر لوییس سالیوان داشته است. هرتلاشی برای فهم موضوع باید با ارج گذاری به وی و قدردانی از زحمات او آغاز گردد.

1- vico

2- kindergarten chats

3- Frank Lioyd Wright

 

منابع: کتاب بوطیقای معماری1

نویسند: انتونی سی

مترجم: احمدرضا آی